Türkiye'de gençlerin, çalışma hayatında 'kayıt dışılığın pençesinde olduğu' ve 15-19 yaş aralığındaki her 100 gençten 82'sinin, 20-24 yaş aralığındaki her 100 gençten ise 54'nün kayıt dışı çalıştığı bildirildi.
Ankara Ticaret Odası'nın (ATO), Gençlik ve Spor haftası münâsebeti ile Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) İş gücü İstatistikleri Veri Tabanını kullanarak hazırladığı ''Kayıtsız Gençler'' raporu açıklandı.
EĞİTİM YERİNE ÇALIŞMA HAYATI
Raporda yer alan TÜİK'in 2006 yılı iş gücü anketi sonuçlarına göre, Türkiye'de 15-19 yaş aralığında 6,3 milyon genç bulunuyor ve bunların 1,4 milyonu çalışıyor.
Eğitim süresinin gelişmiş ülkelerdeki gibi 11 yıl olması gerekliliği dikkate alındığında; lise çağında olan 15-19 yaş grubundaki gençlerin yüzde 22'si eğitim hayatı yerine çalışma hayatı içinde yer alıyor bu da çalışan gençlerin yüzde 38'ini oluşturuyor.
Türkiye'de 15-24 yaş aralığında ise 12,1 milyon genç bulunuyor. Bu yaş aralığında çalışanlar 3,7 milyon kişiyi geçiyor ve toplam istihdamın yüzde 17'sini oluşturuyor.
15-24 yaş grubundaki gençlerin üçte ikisini lise altı eğitimliler oluşturuyor. Avrupa Birliği'ne üye 27 ülkede okulu erken terk edenlerin ortalaması yüzde 15 iken, Türkiye'de bu oran yüzde 50'ye ulaşıyor.
LİSE MEZUNU GENÇLERİN YARISI KAYIT DIŞI
Bütün eğitim seviyelerinde gençlerin kayıt dışı çalışma oranları ise toplam kayıt dışı oranlarının üzerinde seyrediyor.
Türkiye genelinde lise altı eğitime sahip olanların kayıt dışı çalışma oranı yüzde 62, lise ve dengi okul mezunlarının kayıt dışı çalışma oranı yüzde 28. Gençlerde ise lise altı eğitime sahip olanların kayıt dışı çalışma oranı yüzde 78'e, lise ve dengi okul mezunlarının kayıt dışı çalışma oranı yüzde 49'a fırlıyor.
Aynı durum yüksek okul mezunlarında da görülüyor.. Türkiye genelinde yüksek okul mezunlarının yüzde 9'u kayıt dışı çalışırken, genç yüksek okul mezunlarının yüzde 20'si kayıt dışı çalışıyor.
TARLADA ÇALIŞAN GENÇLERİN TÜMÜ KAYITSIZ
Rapora göre tarım sektöründe kayıt dışı çalışma, âdetâ kural haline gelmiş durumda. Çalışan her 100 gencin 24'ü tarım sektöründe yer alıyor ve neredeyse tamamı bir sosyal güvenlik kuruluşuna kayıt olmadan çalışıyor.
Hizmet sektöründe küçük işletmelerin fazlalığı ve bu işletmelerin büyük ölçüde kayıtsız çalışmaları, bu sektörde iş bulabilen gençleri de derinden etkiliyor. Hizmet sektöründe toplam çalışanların yaklaşık üçte biri kayıt dışı iken, gençlerde bu oran çok daha yüksek. Hizmet sektöründe kendisine bir iş bulabilen gençlerin yüzde 54'ü kayıt dışı çalışmak zorunda kalıyor.
Genç çalışanların toplam çalışanlar içinde en yüksek payı aldığı sektör, sanayi sektörü. Bu sektörde çalışanların yüzde 23'ünü gençler oluşturuyor. Sanayi sektöründe çalışanlar içinde toplam kayıt dışı çalışma oranı yüzde 31 iken, gençlerin yarısı sektörde kayıt dışı çalışmaya mahkum oluyor.
''İŞ İSTİYORSAN KAYIT DIŞINA RAZI OL''
Türkiye genelinde ücretli veya maaşlı çalışanlar, toplam çalışanların yarıya yakınını oluştururken, ücretli çalışan gençlerin oranı daha yüksek. Çalışma hayatındaki gençlerin yüzde 59'u (2.2 milyon kişi) ücretli olarak çalışıyor.
Ücretli gençlerin yüzde 57'sinin 10 kişiden fazla çalışanı olan iş yerlerinde çalışmaları da kayıt dışı çalışma oranlarını iyileştirici yönde bir etki yapamıyor. Türkiye genelinde ücretli veya maaşlı çalışanlarda kayıt dışı çalışma oranı yüzde 23 iken, genç ücretlilerde yüzde 45'e fırlıyor.
HAFTADA 60 SAAT ÇALIŞMA
Yasal çalışma süresinin haftada 40 saat olduğu ülkemizde, kayıtsız çalışanların en büyük sorunlarından biri de uzun çalışma saatleri...
Kayıt dışı çalışan, bir başka deyişle hiçbir sosyal güvencesi bulunmayan gençlerin yüzde 75'i, haftada 40 saatten fazla çalışıyor, yüzde 43'ünün ise çalışma süresi 60 saatin üzerine çıkıyor.
ATO BAŞKANI AYGÜN NE DİYOR?
Ankara Ticaret Odası Başkanı Sinan Aygün, rapora ilişkin yaptığı değerlendirmede, 2006 yılında gençlerde işsizlik oranının yüzde 18,7 ile genel işsizlik oranının yaklaşık iki katı olduğunu ifade ederek, şunları söyledi:
''Atatürk'ün cumhuriyetimizi emanet ettiği gençlerin yaklaşık yüzde 19'u, bugün 19 Mayıs'ı alnı açık ama boynu bükük kutluyor. Çünkü bu gençlerimiz işsiz... Türk gençliği seçime giden Türkiye'de siyasi partilerin ağzının içine bakıyor. Kendileri için ne yapılacağını duymak istiyor. Ancak boş vaat değil somut proje, iş ve aş bekliyor. Her 100 gençten 19'nun işsiz olduğu bir Türkiye'de suç da patlar, sosyal sıkıntılar da...'' 15-24 yaş aralığındaki genç çalışanların yüzde 64,6'sının kayıt dışı istihdam edildiğini belirten Aygün, Üniversite mezunu olup da benzin istasyonunda pompacı olarak çalışan, pazarda patates soğan satan, işportacılık yapan gençlerimiz var. Yazık bu gençlerimize'' dedi.
Yüksek vergilerin ve maliyetlerin işletmeleri kayıt dışı istihdama yönelttiğini, bu olumsuzluktan da en çok gençlerin etkilendiğini anlatan Aygün, ''Gençlerimiz, işsiz güçsüz sokaklarda dolaşmaktansa, kayıt dışı çalışmaya razı oluyor'' diye konuştu.
Aygün, genç iş gücünün yaşadığı istihdam sorununun temelinde yatan nedenlerden birinin de, eğitim sistemi ile iş gücü piyasasının gereksinimleri arasındaki uyumsuzluk olduğuna dikkati çekti.