Denizciliğin en önemli dallarından biri olan 'yeşil endüstri'nin Türkiye'deki merkezi İzmir Aliağa. Sahil şeridinde sıralanan 21 firma, hurda gemileri parçalayarak demir-çelik sanayiine hammadde sağlıyor.
Yan dallarıyla birlikte yaklaşık 8 bin kişiye istihdam sağlayan sektör, Türkiye'ye yılda 50 milyon dolar döviz kazandırıyor. Avrupa dahil dünyanın birçok ülkesinde gemi sökümü yapılıyor; ancak hurda piyasasının yüzde 80'i Hindistan, Pakistan, Bangladeş ve Çin'in hakimiyeti altında.
DSP'li Hüseyin Pazarcı'nın konuyla ilgili soru önergesini cevaplayan Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım, Aliağa'nın yapılan yatırımlarla güvenli ve çevreci bir çalışma ortamına kavuştuğunu vurguladı. Sürekli denetimden geçen bölgenin, Norveç, Danimarka, Hollanda, Belçika, İngiltere, Portekiz ve İspanya gibi AB ülkeleriyle rekabet ettiğini belirtti.
Bakan Binali Yıldırım, ilk elden bakanlığının yetkisinde olan gemi söküm sanayiinin tüm dünyada denizcilik sektörünün önemli bir kısmını oluşturan 'yeşil endüstri' olarak kabul edildiğini kaydetti. Bakan, hurda gemilerin demir-çelik sektörüne hammadde olduğunu, yeni, güvenli, çevreci, verimli gemiler için ilk adımın atıldığını ifade etti. Yıldırım, gemi geri dönüşümünü, ekonomik ömrünü tamamlamış gemilerin seferden çekilmesi ve yerlerine güvenli, çevreye duyarlı, verimli gemilerin gelmesini sağlayan bir faaliyet olarak tanımladı.
Yıldırım, işlemlerin tamamen mevzuata uygun olarak sürdürüldüğünü, gemi sökümü, gazdan arındırma ve asbest yönetmeliklerine göre uyulup uyulmadığının sıkı bir şekilde kontrol edildiğini söyledi. Bölgede faaliyet gösteren atık yönetim merkezinin Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından lisanslandığını belirtti. Yıldırım, Aliağa'ya getirilen gemilerin yükünden kaynaklanan atık bulunmaması halinde Çevre ve Orman Bakanlığı'nın notifikasyon (ön bildirim) ve ilgili kurumların izni ile ülkeye giriş yaptıklarını anlattı.
Gemi Geri Dönüşüm Bölgesi'nde olması gereken alt ve üst yapıların Denizcilik Müsteşarlığı ile Çevre ve Orman Bakanlığı'nca incelendiğini ifade ederken de şu bilgileri verdi: "Müteşebbisler tarafından yeni yatırımlar yapılmıştır. Bu doğrultuda söküm alanları betonlanmış, atıkların depolanması için ara depolama istasyonları tesis edilmiş ve bölgede periyotlar halinde ayrı noktalardan numuneler alınarak su analiz raporları hazırlanmaktadır."
TOPLAM 8 BİN KİŞİYE İŞ İMKANI SAĞLIYOR
İzmir'in Aliağa ilçesinde 1976'da kurulan Gemi Söküm Bölgesi, şimdiye kadar ülke ekonomisine 1,5 milyar dolarlık katkı sağladı. Bölgede, faaliyet gösteren 21 firmada bin kişi istihdam ediliyor. 2007 yılında 50 milyon dolar ticaret hacmine ulaşan bölgedeki firmalar, Türkiye'deki demir çelik fabrikalarının kullandığı hurdanın yüzde 11,2'sini karşılıyor. Bölgede yılda 100 gemi sökülüyor. 2006'da bu rakam 94'tü. Geçen yıl sökülen gemi tonajı 135 bin ton. Gemi Geri Dönüşüm Sanayicileri Derneği Genel Sekreteri Nevzat Sarıaslan, yıllık bir milyon ton hurda gemi işleme kapasitesine sahip bölgenin dünya beşincisi olduğunu söyledi. Gemi geri dönüşüm firmalarının uluslararası söküm standartlarına uyum sağladığını vurgulayan Sarıaslan, yaptıkları işin geri dönüşüm olduğunu ifade etti. Müteahhit, taşeron, nakliyeci ve diğer yardımcı hizmetlerde çalışan personelle sektörün istihdamı 8 bin kişiyi buluyor.
GEMİ SÖKÜM TESİSLERİNİN MERKEZİ İZMİR ALİAĞA
İzmir'in Aliağa ilçesi açıklarında demirleyen gemide ilk kontrol Deniz Polisi, Sahil Güvenlik muhafaza memurlarınca yapılıyor.
Çevre Bakanlığı'nın yetkilendirdiği Atık Yönetim Merkezi, radyasyon ile tank ve kapalı mahallerde patlayıcı ve yanıcı gaz kontrolü yapıyor.
Atık envanteri çıkarılıyor. Asbest, PCB, tıbbî atıklar, aküler, freon gazları ve benzer atıklar tespit ediliyor, markalanıyor ve rapor haline getiriliyor.
Rapor, Çevre ve Orman İl Müdürlüğü uzmanlarınca yerinde görülerek teyit ediliyor.
Liman başkanlığı tarafından tayin olunan gemi denetim uzmanı, gümrük muayene memuru ve Deniz Ticaret Odası bilirkişisinden oluşan heyet, geminin kontrolünü yapıyor. Bu heyet 'Görgü Tutanağı' düzenliyor.
Türkiye'de görevli denetim firmaları tarafından bir daha gaz kontrolü ve salınımı yapılıyor.
Asbest, Atık Yönetim Merkezi elemanlarınca, vakum cihazları ile sökülüyor ve ambalajlanıyor. Atık depolama istasyonuna sevk ediliyor.
Geçici atık depolama merkezinden Türkiye'nin tek atık bertaraf tesisi olan İzaydaş'a gönderiliyor.
Sökümde tavan kısmına gelindiğinde gemi tamamen karaya çekiliyor. Liman başkanlığı uzmanları tankların temiz olup olmadığını denetliyor.