ATO’nun yaptığı araştırmaya göre Türkiye, son 12 yılda yıllık ortalama yüzde 18 reel faiz ödedi. Borç yükü giderek artarken, bedeli piyasalardan çıktı.
Ankara Ticaret Odası (ATO), “Reel Faiz Reel Soygun” adlı, yüksek reel faizin Türkiye ekonomisine olan doğrudan maliyetini ortaya koyan bir araştırma yayınladı. Buna göre; dünyanın en yüksek reel faizini ödemeye devam eden Türkiye, 1994 krizini izleyen 12 yılda yıllık ortalama yüzde 17.6’lık reel faiz ödedi. 1995-2006 yılları arasında toplam 303.1 milyar dolar olan Hazine’nin yaptığı iç borç ödemelerinin yüzde 45’ine yakın bölümünü faizin “reel kısmı” meydana getirdi.
TIRMANIŞ SÜRÜYOR
Araştırmanın sonuçlarına göre Türkiye, 1995-2006 yıllarını kapsayan dönemde yüzde 6.1-37.9 arasında değişen oranlarda reel faiz ödedi. Reel faiz 2006’da yüzde 6.1’e indikten sonra yeniden tırmanmaya başladı. Hazine’ye 2005’te borç verenler, 2006’da 10’a yakın bir enflasyon oranına ulaşılması piyasayı zorladı.
HALKA KEMER SIKTIRILDI
Rapora ilişkin değerlendirmelerde bulunan ATO Başkanı Sinan Aygün, hükümetin kaynakların büyük bir bölümünü faiz ödemelerine ayırmak için yıllardır halka kemer sıktırdığını, ülkenin en önemli varlıklarını bütçe açığının düşürülmesine katkı sağlamak için sattığını vurgulayan Aygün şunları söyledi: “Türk halkı, nedense bunun meyvesini bir türlü yiyemiyor. Yüksek reel faiz ödemeye devam ederek bir bakıma ikinci bir cezaya daha çarptırılıyor. Başbakan, bütçe açığının ve kamu borcunun GSMH’ye oranının düşmüş olmasıyla övünüyor. Tamam biz de övünelim ama, ’bu kadarcık’ bir açığı finanse etmek, bu borcu çevirmek için hâlâ dünyanın en yüksek reel faizini ödüyorsak, bütçe açığının azalmış borç oranının düşmüş olmasının Türk halkına yararı ne?”
BORÇ ÖDEMEK İÇİN BORÇLANILDI
Son 12 yıllık dönemde bütçe toplam 164.2 milyar YTL faiz dışı fazla verdi. Buna göre söz konusu dönemde Hazine 302.5 milyar YTL olan faiz ödemelerinin yüzde 42’sini bütçe gelirleriyle öderken, geri kalan 175 milyar YTL’sini (yüzde 58’ini) yeniden borçlanarak borç stokuna ekledi. Hazine ödediği iç borç anaparasının yüzde 132.4’ü kadar yeni borç aldı. 2006 yılında yüzde 105’e kadar inen bu oran bazı yıllar (1997) yüzde 194’e kadar yükseldi. Hazine’nin çoğu yıllar yaptığı toplam iç borçlanma, borcun vadesinin kısa olması yüzünden o yıl sonundaki iç borç stokunu aştı.
BEDELİ AĞIR OLDU
Araştırma kapsamında Türkiye’nin 1994 krizini izleyen yıllarda reel faiz olarak ne kadar bir bedel ödediği hesaplandı. Hesaplamalarda faiz ödemesinin yapıldığı yılın ortalama enflasyon oranı(TÜFE) esas alınarak reel faiz oranının sıfır, yüzde 5 ve yüzde 8 olması halinde ödenmesi gereken faiz tutarları hesaplanarak, fiilen ödenen faiz tutarıyla karşılaştırıldı. Araştırmanın bazı sonuçları şöyle: Hazine, 1995-2006 yıllarını kapsayan dönemde toplam 302.5 milyar YTL (303 milyar dolar) iç borç faizi ödedi. Eğer Hazine bu yıllarda enflasyona endeksli olarak borçlanıp yıllık ortalama enflasyon düzeyinde faiz (sıfır reel faiz) ödeseydi toplam iç borç faiz ödemeleri 165.9 milyar YTL’de (176.7 milyar dolar) kalacaktı. Yani Hazine 136.6 milyar YTL (126.4 milyar dolar) daha az faiz ödeyecekti.