İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü öğretim görevlisi dr. Cihangir Özcanlı, Araştırma Geliştirme’nin (AR-GE), günümüzün rekabet şartlarında her şirketin yaşaması için olmazsa olmaz ön koşulu olduğunu söylüyor.
Araştırma Geliştirme (AR-GE), günümüzün rekabet şartlarında her şirketin yaşaması için olmazsa olmaz bir ön koşuldur. Artık ülkemizde sadece maliyetlere dayalı bir rekabet içerisinde olmaya olanak yoktur. Doğu Avrupa ülkelerindeki verimli sanayi altyapısı ve ucuz iş gücü, uygulanan teşvikler, birçok önemli yatırımın o ülkelere kaymasına neden olmuştur, ve imalat sektörümüzü de önemli bir şekilde tehdit etmektedir. Çin ve Hindistan gibi ülkelerde teknoloji çok büyük bir hızla gelişmektedir. Bu ülkelerden gelen mallar ile maliyet temelli olarak mücadele etmeye imkan yoktur. Ancak farklılık yaratarak bu yoğun rekabette başarılı olunabilir. Farklılık yaratabilmek için de AR-GE şarttır. Bugün batıda çok küçük şirketler dahi cirolarının yüzde 3 ile yüzde 10 arasındaki kısmını AR-GE ye yatırmakta ve her yıl onlarca patent almaktadır.
AR-GE, AMA NASIL?
AR-GE artık ülkemizde şarttır, fakat nasıl? AR-GE bugün birçok şirket sahibi tarafından bir kriz esnasında küçültülebilecek ilk bölüm olarak görülmektedir. AR-GE harcamalarının hemen kısa sürede sonuca dönmesi beklenmektedir. Her şirket kar etmek amacı ile kurulmuştur. O nedenle AR-GE çalışmalarının kısa süre ile uzun süreli geri dönüşler arasında iyi bir dengeyi oluşturması gerekir. Ayrıca doğru konuları seçerek,bu konular üzerinde AR-GE çalışmalarını yönlendirmek çok önemlidir. Dünyada her ülkede AR-GE çalışmaları için devletler önemli teşvikler vermektedir. Ülkemizde de bu konuda özellikle sanayi projelerine; TÜBİTAK TEYDEB'den karşılıksız teşvik ve TTGV'den, dolar üzerinden faizsiz kredi verilmektedir.
TÜBİTAK TEYDEB DESTEKLERİ:
Bu kapsamındaki destekten faydalanacak AR-GE faaliyet aşamaları aşağıdadır;
a) Kavram geliştirme
b) Teknolojik/teknik ve ekonomik yapılabilirlik etüdü
c) Geliştirilen kavramdan tasarıma geçiş sürecinde yer alan laboratuar çalışmaları v.b. çalışmalar
d) Tasarım ve çizim çalışmaları
e) Prototip üretimi
f) Pilot tesisin kurulması
g) Deneme üretimi
h) Patent ve lisans çalışmaları
ı) Satış sonrasında ürün tasarımından kaynaklanan sorunların çözümü faaliyetleri.
NİTELİKLİ PROJELER
AR-GE desteğinden, sektör ve büyüklüğüne bakılmaksızın firma düzeyinde katma değer yaratan, bir veya birden çok gerçek veya tüzel kişiye ait olan Türkiye'de yerleşik bütün kuruluşlar yararlanabilmektedir.
AR-GE desteği ile yeni bir ürün üretilmesi, ürün kalitesi veya standardının yükseltilmesi, maliyet düşürücü ve standart yükseltici nitelikte yeni tekniklerin ve yeni üretim teknolojilerinin geliştirmesi konularında yürütülen AR-GE nitelikli projeler desteklenmektedir.
AR-GE Desteği, kavram geliştirme safhasından deneme üretimi sonuna kadar diğer bir deyişle üretim/ticarileştirme öncesine kadar olan safhaları kapsamaktadır. AR-GE nitelikli bulunan projelerin; personel, alet/teçhizat/yazılım/yayın alımları, yurt içi AR-GE kuruluşlarına yaptırılan AR-GE faaliyetleri, danışmanlık/hizmet alımları, malzeme giderleri ve patent giderleri yüzde 60'a varan oranlarda geri ödemesiz, proje bazında en çok üç yıl olarak desteklenebilmektedir.
HARCAMALAR
AR-GE projesinde projenin gerektirdiği ve ödemesi yapılan aşağıdaki harcamalar kabul edilir:
a) Personel giderleri.
b) Proje personeline ve varsa danışmanlara ait seyahat giderleri.
c) Alet, teçhizat, prototip kalıp, yazılım ve yayın alım giderleri; Ar-Ge faaliyeti için alınması veya yaptırılması zorunlu olan ancak proje sonrasında üretim aşamasında da kullanılabilecek alet/teçhizat/kalıp/yazılım giderleri proje süresi ile orantılı olarak gider kabul edilir.
MALZEME GİDERLERİ
d) Yurtiçi ve yurtdışı danışmanlık hizmeti ve diğer hizmet alım giderleri.
e) Ülke içindeki üniversiteler, TÜBİTAK'a bağlı AR-GE birimleri, özel sektör AR-GE kuruluşları ve benzeri AR-GE kurum ve kuruluşlarına yaptırılan AR-GE hizmet giderleri.
f) Türk Patent Enstitüsü'nden alınacak ulusal patent tescili, faydalı model tescili ve endüstriyel tasarım tescili ile ilgili giderler.
g) Malzeme ve sarf giderleri.
ÇALIŞTAY DÜZENLENİYOR
Bu teşvikleri doğru bir şekilde kullanmak, yapısı gereği risk içeren AR-GE projelerinin yönetimi için çok önemlidir. EBSO Kobi Okulu, 12-13 Ocak 2007 tarihlerinde “Tübitak Sanayi AR-GE Proje Başvurusu Hazırlama Çalıştayı" düzenlemiştir. TÜBİTAK Sanayi AR-GE destek programlarına başvuracak kuruluşların proje hazırlama becerilerini geliştirmek üzere çalıştaya katılmak önemlidir.