İran'ın gaz arzında kısıntıya gitmesi, Azerbaycan gazının zamanının kesinleşmemesi nedeniyle BOTAŞ acil önlem planı hazırladı. Havaların soğuması durumunda 135 milyon metreküpe çıkması beklenen gaz ihtiyacını BOTAŞ spot piyasasından karşılayacak.
İran'ın Türkiye'ye gönderdiği günlük gaz arzında kısıntıya gitmesi ve Azerbaycan gazının ne zaman geleceğinin kesinleşmemesi doğalgazda arz krizinin eşiğine gelinmesine sebep oldu. BOTAŞ'ın günlük doğalgaz talebini karşılama konusunda sınırda olduğu öğrenildi. Normal koşullarda günlük 90 milyon metreküp gaz tüketen Türkiye'de, geçen sene havaların soğumasıyla talep 120 milyon metreküpe kadar çıkmıştı ve günlük denge kesintilerle sağlanmıştı. Günlük tüketim miktarının bu sene ağır kış koşullarında 135 milyon metreküpe kadar çıkması bekleniyor. Bu durumda olası bir arz krizini önlemek için acil olarak spot piyasadan sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) alınması yoluna gidilecek.
İran'ın günlük gaz sevkıyatını 21 milyon metreküpten 7 milyon metreküpe düşürmesi nedeniyle Rusya'dan Mavi Akım yoluyla gelen gazın miktarı 28-29 milyon metreküpten 33 milyon metreküpe çıkarıldı. Cezayir'den 7 kargo şeklinde alınan Cezayir LNG'sinin Egegaz'da depolanarak sisteme yollanmasıyla Egegaz'ın günlük tüketime katkısı ise 4 milyon metreküp oldu. Mevcut durumda İran'dan gelmeyen 14 milyon metreküp, Rusya'dan alınan ilave gaz ile Egegaz'dan gelen miktarın toplamı olan 9 milyon metreküp ile dengelenmeye çalışılıyor. Bu durumda da doğalgaz arzı şu anda adeta sınırda dengelenmiş görünüyor. Azeri gazının ise bu yıl sonunda Türkiye'ye ulaşmasının zor olduğu ve ek önlemlere gereksinim duyulduğu ifade edildi.
Marmara ve Ege bölgeleri öncelikli
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, gelecek günlerde kış koşullarının ağırlaşması durumunda öncelikle Ege Bölgesi'ndeki sanayi kesiminin doğalgaz ve elektrik arz güvenliğine öncelik verecek. Geçen sene yaşanan doğalgaz arz sıkıntısı nedeniyle kesintilerle karşılaşan Ege Bölgesi, olası bir kriz durumunda alınacak ilave Cezayir LNG'sini kullanacak. Bu LNG Aliağa'daki Egegaz deposuna boşaltılacak ve gaz haline dönüştürülerek sisteme verilecek. Ege Bölgesi'ne giden Mavi Akım doğalgazı ise Marmara Bölgesi'ne kaydırılacak.
Enerji bürokratları, spot alımın tek başına doğalgaz arzında bir çözüm olamayacağını belirterek İran'ın yaptığı kısıntıların ise engellenemediğini ifade etti. Azeri gazını getirecek Şahdeniz Projesi kapsamında Azeri tarafında gerekli doğalgaz kuyularının ise henüz açılmamış olması endişe yaratıyor. Azeri gazının bu yıl sonuna kadar Türkiye'ye gelmesi gerekiyor. Enerji bürokratları Azeri gazının yıl sonuna yetişmesinin zor olduğunu belirterek doğalgaz arzında Türkiye'nin geçen seneye göre daha kötü bir tablo ile karşı karşıya olduğuna dikkat çekti. BOTAŞ'ın projeksiyonuna göre 2007'deki yıllık doğalgaz talebi 32.2 milyar metreküp olacak.
Spot alım nasıl yapılıyor
* Türkiye'nin Cezayir ile LNG alımına yönelik mevcut bir anlaşması var. Doğalgaz Piyasası Yasası'na göre, BOTAŞ'ın yeni bir devletlerarası anlaşma ile gaz alma hakkı yok ancak spot piyasadan alım yapabiliyor.
* Türkiye'nin ihtiyacı artarsa spot piyasadan LNG alımı için BOTAŞ Cezayir, Nijerya gibi LNG sahibi ülkelerdeki şirketlerin katılabileceği bir ihale açabilecek. En uygun fiyatı veren şirketten LNG alınacak.
* İhaleyle alınan LNG, Çolakoğlu Grubu'ndan kiralanan İzmir-Aliağa'daki Egegaz LNG terminalinde depolanacak. Egegaz'da günlük 130 milyon metreküp doğal gaz eşdeğerinde LNG depolanabiliyor.
* BOTAŞ'ın Cezayir ile olan spot alım sözleşmesine göre yılda 1.1 milyar metreküp eşdeğerinde gaz alınması gerekiyor. Şu ana kadar da 350 milyon metreküp gaz alındı ve depolandı.
* Spot alım çözümüne başvurulması durumunda tek sorun ise spot piyasadan gazı bulmak ve bunu taşıyacak tankerlerin iyi seçilmesi önemli. Türkiye'nin sorunu yeni tanker bulmak olacak.