Dövizdeki dalgalanma, faizlerdeki artış derken ister istemez ekonomiyi faizdöviz-borsa üçgeninde değerlendirmeye alıştık. Oysa tüm bu göstergelerin temeli üretim, sanayi. Türkiye’de sanayinin ise artık kendi mecrasında aktığını ve çok büyük politik hataların dışında hiçbir şeyin yatırıma engel olamayacağını belirten ALOSBİ Başkanı Atıl Akkan’a göre artık sanayici geleceğe bakarak yol alıyor.
Gözlem Gazetesi İmtiyaz Sahibi Çetin Gürel, Yayın Kurulu Üyeleri Öcal Uluç, Vedat Uyal, Güman Kızıltan, Mustafa Günenç, Genel Yayın Koordinatörü Dilek Gappi, Haber Müdürü Serkan Aksüyek’ten oluşan heyete; Yönetim Kurulu Başkanı Atıl Akkan ile Aliağa Ticaret Odası Başkanı ve ALOSBİ Yönetim Kurulu Üyesi Adnan Saka, ALOSBİ hakkında bilgiler verdi.
FISTIK ÇAMLARIYLA ZENGİN OLACAKLAR
Akkan ve Saka’yı alanda en çok gururlandıran konulardan birisi de ağaçlandırma çalışmaları. Ali Coşkun’un adını verdikleri ağaçlandırma sahasına şimdilik 56 bin adet fıstık çamı dikilmiş. Bu sayıyı 100 bine çıkaracaklarını belirten Akkan ayrıca nar ve zeytin ağaçlarıyla birlikte hedeflerinin 400 bine ulaşmak olduğunu söylüyor. Yayın kurulu üyelerimizden birisinin “Bu sayıda ağaç bile 5 yıl sonra ciddi bir yatırım demektir, benim tanıdığım Akkan bunu da hesap etmiştir” esprisi Akkan dahil heyetteki herkesi gülümsetiyor.
İSKELEDEN İŞLETMELERE GAZ VE YAĞ TRANSFERİ
Birçok ayrıntının düşünüldüğü ve özellikle fark yaratma gayretlerinin sezildiği ALOSBİ’de var olan tünellerden fabrikalara aynı zamanda; iskeleden gaz-sıvı ve/veya bitkisel yağ da iletilmesi düşünülüyor. İskeleden başlayacak olan pipeline’lar tüneller aracılığıyla fabrikalara ulaşırken, elektrik üretiminde çıkacak olan buhar da bu amaçla kullanılmış olacak. Firmalar böylece taşıma maliyetinden ve yükünden kurtulacaklar.
Aliağa Organize Sanayi Bölgesi (ALOSBİ) Başkanı Atıl Akkan, sitem etmeye başlamıştı; “Biz burada çok büyük bir yatırım gerçekleştiriyoruz, Gözlem gibi sanayinin nabzını tutan, ‘eskiden beri’ severek ilgiyle okuduğum bir gazete bizimle yeterince ilgilenmiyor” diye. ALOSBİ’den gelen haberleri değerlendirdiğimiz; organizasyonları duyurduğumuz halde Akkan’ın bu tepkisinin neden kaynaklandığını ALOSBİ’yi Gözlem Gazetesi Yayın Kurulu’ndan oluşan bir heyetle birlikte ziyaret edince daha iyi anladık.
Uçsuz bucaksız Gerçekten de Atıl Akkan ve Aliağa Ticaret Odası Başkanı Adnan Saka, diğer tüm emeği geçenlerle birlikte, dev bir organize sanayi bölgesinin temellerini atmışlar.
Çanakkale ana yol ayrımından sonra 5 km’lik bir yolu daha kat ederek vardığımız ALOSBİ’nin ucunu bucağını tek bakışta görmek imkansız. 9 milyon 220 bin metrekarelik alanı ALOSBİ Başkanı Atıl Akkan, “Türkiye’de devlet üretme çiftliklerinden sonra en büyük arazi, burası” diye tanımlıyor. Kurulma planlarının yapılması 1968 yılına kadar uzanan, 1997 yılında kurulan ve nihayet 2003 yılında temeli atılan ALOSBİ artık etiyle kemiğiyle (tünelleri, kurulmaya başlanılan fabrikaları, elektrik santralı, parselizasyon sınırları, istinat çalışmalarıyla) karşımızda.
Kuruluşunda Ege Bölgesi Sanayi Odası Başkanı sıfatıyla katkı koyan Atıl Akkan, Oda’dan ayrılmasının ardından var gücüyle ALOSBİ için çalışıyor. 400 fabrika 2004 yılı başından itibaren parselleri hazırlanan bölgede, 400 fabrikanın yer alması planlanıyor. Barajı, enerji santralı, doğalgaz tesisi, arıtma tesisi, helikopter alanı ve bölgedeki limanlarla olan demiryolu bağlantısı üzerindeki yükleme istasyonu ile organize sanayi bölgesi eksiksiz bir şekilde kullanıcılara sunuluyor.
Arıtma tesisinin statik hesapları bitmiş durumda. ALOSBİ’de tüneller de hayli ilginç. Yüksek-alçak gerilim hatları ile temiz su borularının geçtiği 56 kilometre uzunluğundaki tüneller tüm fabrikaları yeraltından birbirine bağlıyor. Bu tüneller; aynı zamanda üretilen buharın kullanımıyla daha sonra bitkisel yağ ya da çeşitli gaz ve sıvı kullanan firmalara taleplerine göre ALOSBİ’nin önündeki iskeleden alınarak fabrikalara pipeline’larla da ulaştırılması işlevini görecek.
MÜTEAHHİT ZORLANDI
ALOSBİ’nin bizce doğru yanlarından birisi tarım arazileriyle ilgisi olmayan tamamen çorak bir alanda kurulu olması. Ancak bu arazi çok büyük bir hafriyat çalışması da gerektirmiş. “İhalelerde müthiş cimrilik yaptık, bizim yüzümüzden müteahhit iflas etti, 16 taşeron işi bıraktı” diyor Akkan.
Peki bu yeni kurulan ama büyük ve zorlu bir mücadele ile bugünlere geldiğini bildiğimiz ALOSBİ’ye yerli ve yabancı yatırımcıların ilgisi nasıl? Yabancılar da ilgili Atıl Akkan ve Adnan Saka gördükleri ilgiden memnunlar. ALOSBİ’nin tamamlanan ve 200 parseli kapsayan ilk etabı için 2006 yılı başından bu yana 40 yatırımcı başvurmuş, 12 firma ruhsat almış. Akkan’ın verdiği bilgilere göre 394 sanayi parselinin yaklaşık yüzde 50’si satılmış durumda. Halen 210 katılımcı firma bulunuyor. İnşaata başlayan 14 fabrikanın 4’ü tamamlanmış, diğerlerinin yapımı sürüyor.
ALOSBİ’de şimdilik yatırımlarda plastik, otomotiv, metal, makine, kimya, kağıt, inşaat, gıda, elektrik-elektronik, ağaç işlerinin ağırlığı var. ALOSBİ’yi Türk özel sektör teşebbüsünün en büyük yatırımı olarak değerlendiren Akkan, yerli ve yabancı yatırımcıların bölgeye gösterdiği ilginin kendilerini tatmin ettiğini vurguluyor.
Yunanlı, Fransız, ABD’li yatırımcılar ALOSBİ’ye hem yabancı hem yerli yatırımcıların ilgisi sürüyor. İlk yabancı yatırımcı Yunanlı bir firma. Monotez, kültür balıkçılığında kullanılan, AB’de yasaklanmaya başlanılan straforun benzeri polistren hammaddesini üretiyor. Türkiye’de 85 fabrikanın kullandığı bu mamulün hammaddesi ilk kez üretilmiş olacak. Coateslorillaux firması matbaa mürekkepleri, Micha galvaniz üretirken, Türk-ABD-Kanada ortaklı çok uluslu bir firma olan Ersa Döküm de ALOSBİ’yi seçen firmalardan.
Bölgede ayrıca Ergen Kimya, UCE Kimya, Ünlü Kubilay firma ve Aytemiz de inşaata ya da faaliyetlerine başlayan firmalardan. Bağ yağları da bölgeye taşınacak yerli firmalar arasında. ALOSBİ’de parseller metrekaresi 30 euroya satılıyor.
ALOSBİ krizlerin ardından kuruldu, inşaasını ekonominin biraz soluklandığı 2005 te yaptı, şimdi tamamlanma sürecinde ekonomide yeniden daralma sinyalleri alınıyor. Bu durum yatırımcıları bundan sonra çekimser yapar mı? Bu noktada Akkan, yılların birikimine de dayanarak şunları söylüyor: “Yaşanan tüm zorluklara rağmen Türkiye’de sanayi özel sektörün dirayetiyle ayakta duruyor ve büyüyor, artık sanayinin önü kesilemeyecek bir noktaya geldik. Öyle bir aşamadayız ki; yatırıma kimse engel olamıyor. Son altı ayda bizden yer alanlar hemen projelerini yapıp inşaata başladılar. Günlük gelişmelerle karar alıp değiştirmiyorlar, geleceğe yatırım yapıyorlar.”
AB’li firmalar için şans
Bugüne kadar ALOSBİ’ye üye olanlar 20 trilyon yatırmış, leasing yöntemi kullanılarak gerçekleştirilen organize sanayi bölgesinin bugün değerinin 100 trilyon liraya ulaştığı belirtildi. Akkan, eğer ihaleyi tek etapta yapmış olsalardı, kârlarının çok daha yüksek olacağını ancak o dönemde kendilerine karşı çıkanlar yüzünden yaklaşık 20 trilyon liralık kayıpları olduğunu öne sürüyor. Kıraç toprakları dağı taşı dev bir organize sanayi bölgesine çevirmek kolay değil. AB’de birçok ülke özellikle petrokimya, boya, ağır hammadde üretimleri gibi alanlardan çıkıyor. Burada bu tesislere uygun bir arıtma yapıldığı takdirde (ki Akkan arıtmalarına çok güvendiklerini belirtiyor) ve tabii yeterli tanıtımı yurtdışında da gerçekleştirmeleri halinde “Petkim ve Tüpraş’ın çevçevelediği petrokimya ağırlıklı dev bir organize sanayi bölgesi” olma şansı bize göre büyük olacaktır.
ALOSBİ’DE YATIRIMCILARA SUNULAN DESTEKLER
*-Ucuz Elektrik: Her parselin ihtiyacı olan miktarda elektrik enerjisi, bölge içine kurulan elektrik dağıtım merkezi güvencesi altında. Aliağa Çakmaktepe Enerji Üretim AŞ ile doğalgazdan elektrik üretimi yapılarak, sanayicilere kesintisiz ve piyasa koşullarından daha ucuz elektrik sağlanacak.
* ÇED raporu: Çok hızlı bir şekilde alınıyor.
* Diğer altyapı destekleri: Su, doğalgaz, telekomünikasyon.
* Emlak vergisi muafiyeti: Yatırımcılar 5 yıl süreyle emlak vergisinden muaf tutuluyor.
* Bölge atık su tesisinden dolayı işletmeler atık su vergisinden ve bina inşaat harcı ve yapı kullanma harcı vergilerinden muaf tutuluyorlar.
* Gelişim destekleri (Yabancı şirketlerle ortaklık yapmak isteyen katılımcılara uygun yabancı ortak bulma araştırmaları yapılıyor, AB projeleri ile ilgili bilgilendirmelerde bulunuluyor)
* Katılımcılara pazar araştırması, ihracat-ithalat, e-ticaret, yerli ve yabancı ticari fuarlar konularında gerekli bilgiler de derlenerek iletiliyor.
* Yapılacak yatırımlarda yüzde 100 yatırım indirimi sağlanıyor.
* ALOSBİ Nemrut Liman Bölgesi’ne 28 km uzaklıkta, demiryolu devreye girdiğinde bu mesafe 9 km’ye düşecek. Biçerova Yükleme istasyonuna da organize bölgeden demiryolu bağlantısı yapılacak.
* ALOSBİ Adnan Menderes Havalimanı’na da 84 km uzaklıkta bulunuyor.
ELEKTRİK ŞEBEKESİ TEİAŞ’A YAPTIRILDI
Kurulu gücü 34.5 megavat olan elektrik dağıtım merkezi bölgede hazır durumda. TEİAŞ’tan aldıkları 100 megavatı 34.5 megavat gücüne indiren tesisten aynı zamanda isteyen yatırımcılara buhar ve sıcak su da verilecek “Sanayi her yerde yapılmaz” ALOSBİ Başkanı Akkan sanayi politikalarında son yıllarda yapılan en büyük hatanın “illere göre teşvik verilmesi” olduğuna dikkat çekiyor. Akkan “49 ilden sadece ikisine yatırımlar yönlendirilebildi. Teşvikler bölgesel ve sektörel teşvikler olabilirdi, bundan sonra da olabilir. Çünkü sanayi her yerde yapılmaz, yanlışta ısrar edilmemeli” diye konuşuyor.