Petrol Ofisi ve Çalık Holding-Indian Oil Company ortaklığının ardından rafineri yapmak için Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'na (EPDK) başvuran Rus şirketi Lukoil, Türkiye'de akaryakıt dağıtım sektöründe yüzde 20 pay öngördüklerini ve rafineri yatırımıyla da Türkiye pazarını hedeflediklerini bildirdi. Çalık ve PO, Ceyhan'a rafineri yapmaya hazırlanırken, Lukoil'in Zonguldak'ı İstanbul'a ve sanayi bölgesine yakınlığı nedeniyle seçtiği öğrenildi.
Lukoil Başkanı Vagit Alekperov, Türkiye'deki yatırımlarını görüşmek için geldiği Ankara'da Başbakan Tayyip Erdoğan'la ve Enerji Bakanı Hilmi Güler'le bir görüşme yaptı. EPDK'yı da ziyaret eden Lukoil'in 'Dünyanın en büyük petrol üreticisi' sıfatı ile yapmak istediği yatırımlara ve hükümetten beklediği teşviklere ilişkin bilgi verdiği belirtildi.
Rafineri başvurusu
Lukoil, Alekperov'un ziyareti sırasında EPDK'ya rafineri yapmak istediğini bildiren yazılı bir metin sundu. EPDK, gerekli belgeleri bildirerek, "Bu belgeleri tamamlayarak lisans için başvurun" yanıtı verdi. Lukoil, Zonguldak'ta yapmak istediği rafineriye 3 milyar dolar yatıracağını bildirerek, hükümetten vergi indirimi ve arazi tahsisi konularında kolaylık sağlanmasını istedi. Türkiye pazarını hedefleyen Lukoil firmasının rafineri yarışında sahip olduğu avantajları şöyle:
Kendi ürettiği petrolü Karadeniz'den getirecek.
EPDK'dan lisans aldıktan sonra akaryakıt dağıtım sektörüne yapacağı yatırımla piyasada yüzde 20 pay almayı öngörüyor. Böylece kendi ürettiği petrolü, kendi rafinerisinde değerlendirip, ürünlerini kendi istasyonlarında dağıtabilecek.
Yatırım için gerekli finansmanı rahatlıkla kendi öz sermayesiyle karşılayabilecek.
Rafineri için 2 milyar dolardan fazla bütçe ayıran Petrol Ofisi, dağıtım piyasasında en büyük paya sahip olduğundan rafineri yatırımı yarışına avantajlı giriyor. 5 milyar doları gözden çıkaran Çalık ise Indian Oil Company ile Ceyhan'a getirmeyi planladığı 70 milyon ton Rus ve Kazak petrolünü avantaja çevirmek niyetinde. İki grup da yer olarak Ceyhan'ı seçtiğinden rafineri kurma yarışının esas oyuncuları olarak görülüyor.
Yasada sayı kısıtlaması olmadığından, kârlı buldukları takdirde üç şirket ve ortaklık da rafineri yapabilir. Üç grup da rafinaj stratejisi olarak tüketimi hızla artan motorin ve jet yakıtına ağırlık vermek niyetinde. PO ve Çalık, ayrıca petrokimya tesisleri kurarak Türkiye'nin halihazırda yüzde 60 oranında ithalat yaptığı petrokimya üretim pazarını paylaşmaya hazırlanıyor.
Başvuru sahipleri, rafineriyi kuracak arsayı temin etmeye çalışıyor. Yasa gereği arazinin satın alınması ya da kamulaştırılması gerekiyor. EPDK, talep edildiği takdirde bu şirketler için kamulaştırma yapmak zorunda. Ancak arazinin temin edilmesi yetmiyor. Çevresel Etki Değerlendirmesi, arazi koşullarının yerine getirilmesi, inşaat aşaması gibi nedenlerle yeni rafineri ya da rafinerilerin beş yıldan önce devreye girmesi beklenmiyor.
Türkiye pazarı kaldırır
Türkiye'de Tüpraş yüzde 90 kapasiteyle çalışsa da yılda 6 milyon ton petrol ürünü ithal ediliyor. Türkiye'deki tüketimin yılda yüzde 6 ile 10 arasında artması rafinaj ihtiyacını daha da büyütüyor. Bu rakam 10 yıl içinde 15-20 milyon tona çıkacak. Bu da 10 yıl içinde Türkiye'nin Tüpraş'a ek olarak bir rafineriye daha ihtiyaç duyacağını gösteriyor. Ancak Tüpraş'ın da kapasitesini artırmayı planladığı biliniyor. Yeni kurulacak rafinerilerin, Akdeniz Bölgesi'nin artan ihtiyacını karşılayabileceğine dikkat çekiliyor.