TOBB Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu, karşılıksız çıkan çek oranının son üç yılın en yüksek seviyesinde olduğunu, çeke güven gelmezse ticaretin çarklarının daha da zorlanacağını belirterek, ''Çek sicili kontrol sistemi reel sektöre SMS yoluyla açılsın. Dürüst müteşebbis mağdur olmasın'' dedi.
Hisarcıklıoğlu, Anadolu Ajansı’na yaptığı değerlendirmede bu yılın 9 aylık döneminde karşılıksız çek sayısının geçen yılın aynı dönemine oranla yüzde 49 arttığını, yine bu dönemde piyasadaki çeklerin karşılıksız çıkma oranının geçen yıl yüzde 2,6 iken, bu yıl yüzde 4,3'e yükseldiğini kaydetti.
TOBB Başkanı Hisarcıklıoğlu, mahkemeler tarafından yasaklama kararı alınan çek adetlerinde de ciddi bir artış olduğuna işaret ederek, geçen yılın tamamında bu rakamın 48 bin adet iken, bu yılın 9 ayında 338 bine ulaştığını bildirdi. Ancak bu artışta yeni düzenleme sonrasında karşılıksız çek keşidecilerine verilen yasaklama kararlarına ilişkin sürecin hızlanmış olmasının da etkisi olduğunu dile getiren Hisarcıklıoğlu, şunları söyledi:
''2012 yılında karşılıksız çek miktarındaki hızlı artışın iki nedeni var. İlk olarak karşılıksız çekte hapis cezasının kaldırılmasının ardından yeni bir kontrol mekanizması kurulamadı. Reel sektörün beklentisi, Kredi Kayıt Bürosu'nun (KKB) faaliyete geçmesiyle birlikte çek kabul edecek müteşebbisin, çek keşidecisinin geçmiş çek ödeme bilgilerini görebilmesiydi. Böylece çeki kabul edip etmeme kararını hangi riski aldığını bilerek verebilmesini sağlanacaktı.
Nisan ayında faaliyete geçen bu sistem ile müşterinin kredi hesaplarıyla ilgili pozitif ya da negatif ödeme performansı bilgileri bankalar arasında paylaşılmaktadır. Bu güzel bir gelişme olmakla birlikte bu sistem reel sektöre tamamen kapalı. Karşılıksız çek sayısındaki artışın ikinci nedeniyse, bu yılın ilk yarısına ilişkin büyüme rakamlarında da görüldüğü üzere iç piyasada yaşanan durgunluktur. Yurt içi tüketim yılın ilk yarısında geçen senenin aynı dönemine göre reel olarak binde 2 azaldı. Benzer şekilde özel sektörün makine ve teçhizat yatırımı harcamaları da reel olarak yüzde 5,9 geriledi.''
Hisarcıklıoğlu, sonuç olarak çekte yeni bir kontrol mekanizmasının devreye alınmasına ihtiyaç olduğunu vurgulayarak, piyasada çarkın işlemesi için çekin çok önemli bir işlev gördüğünü, ancak karşılıksız çeke uygulanan hapis cezasının kalkmasının ardından çek sisteminin güvenilirliğini artıracak bir mekanizmanın hala hayata geçirilmediğini ifade etti.
-''Çeke olan itibar azaldı''-
Bu yüzden çeke olan itibarın azaldığını dile getiren Hisarcıklıoğlu, ''Şimdi riskli-risksiz ayrımı kalmadı. Herkes diğerine şüpheyle bakıyor. Bugünlerde piyasada vadeli çekin yerine bankaların ticari kredi kartı kullanımı artıyor. Ancak bunlar birbirinin yerine ikame edilecek şeyler değil. Kaldı ki, çekten beklenen hareketi oraya yükleyemezsiniz. Çekte yaşanan sıkıntılar konusunda Anadolu'dan her gün e-postalar ve telefonlar geliyor'' diye konuştu.
M. Rifat Hisarcıklıoğlu, bürokratların, çeke ilişkin rakamların henüz çok kötü noktalara ulaşmadığını, çekini ödemeyenlerin hep aynı şirketler olduğunu o yüzden izlemede kaldıklarını vurguladıklarını aktararak, ''Ancak bir şeyi unutuyorlar. Ekonomide beklentiler ve algılar çok önemlidir. Kaldı ki rakamlar da ortada. Karşılıksız çıkan çek oranı son 3 yılın en yüksek seviyesine ulaştı'' dedi.
Çeke güven gelmezse ticaretin çarklarının daha da zor döneceğini, piyasada çeke olan güvenin azalacağını ve ekonomik aktivitenin bundan olumsuz etkileneceğini anlatan Hisarcıklıoğlu, 2012 yılında ikinci çeyreğinden itibaren çek kullanımındaki azalmanın göze çarptığını söyledi.
Hisarcıklıoğlu, 2011 yılı ile karşılaştırıldığında Bankalararası Takas Odalarına ibraz edilen çek tutarının 2012 yılının ilk çeyreğinde yüzde 5 artmışken, ikinci çeyrekte yüzde 3 azaldığını, üçüncü çeyrekte ise yüzde 2 düştüğünü bildirdi.
-''Çek sistemine güven gelmezse ekonominin büyüme temposu yavaşlayacak''-
''Çeke itibarı yeniden kazandırılmalıdır'' diyen Hisarcıklıoğlu, kendilerinin zamanında ilgili bakanlara ve Bankalar Birliği'ne bir çağrı yaptıklarını, tacirlerin birbirinin kredi/çek geçmişini görebilecekleri bir sistem kurulmasını önerdiklerini hatırlattı.
Hisarcıklıoğlu şunları kaydetti:
''Mesela cep telefonları üzerinden SMS yoluyla çek keşide eden kişinin bilgileri, çek keşidecinin onayı ile çeki alacak kişinin telefonuna gönderebilir. Böyle bir sistem çeke yeniden güven getirir, çek alan kişi, hangi riski aldığını bilerek çek kabul eder. Böylece çeke güven artar. Karşılıksız çek miktarındaki artış iç piyasadaki durgunluk ve çekin itibar kaybından kaynaklanıyor. Ama olmadı. Bankalar Birliği kendi mekanizmasını kurmayı tercih etti. Kurulan sistemde ciddi bürokrasi var ve sonuç almak zaman alıyor. Oysa ticaret hızlı davranmayı gerektirir. Karşı tarafın çek geçmişini o gün hatta o saat içinde görebilmeliyiz. Bizim önerdiğimiz sistem sms üzerinden işleyecek ve bunu sağlayacaktı.''
Çek sistemine güven gelmezse çek kullanımındaki sıkıntının artacağını ve bu durumun ticareti ve ekonominin büyüme temposunu beklenenden daha fazla yavaşlatacağına işaret eden Hisarcıklıoğlu, TOBB olarak önerdikleri çek sicili kontrol sisteminin biran önce hayata geçirilmesini beklediklerini, böylece çek alacak kişinin hangi riski aldığını bilerek çeki kabul edeceğini, dürüst müteşebbislerin ise mağdur olmayacağını kaydetti.